Artikel Wahrm in het Parool : Is verwarming op de persoon de toekomst?

De bodywarmers en hoody’s van Wahrm werken door een batterij, die gemakkelijk thuis aan de oplader kan worden gelegd, waarna ze, afhankelijk van de capaciteit en de ingestelde temperatuur, twee tot vier uur vooruit kunnen. Stapper, die eerder het duurzame kledingmerk Bamboo Basics begon, heeft deze winter zo’n vijfhonderd verwarmde kledingstukken verkocht.

Hij krijgt enthousiaste reacties – van thuiswerkers die overdag in hun eentje achter de laptop zitten en niet het hele huis willen verwarmen, maar ook van gebruikers die de verwarmde kleding mee naar buiten nemen. “De golfbaan op of als ze ’s morgens vroeg langs de lijn staan bij sportwedstrijden van hun kinderen.” Verder begrijpt hij dat de kleding van pas komt als stellen het onderling niet eens worden over de kamertemperatuur. “Als de één het altijd warm heeft en de ander is een koukleum.”

Overvolle elektriciteitsnet

Daarmee lijkt verwarmde kleding de volgende stap in een langer lopende ontwikkeling. Toen iedereen tijdens de coronapandemie de hele winter aan huis gekluisterd was, groeide al de populariteit van warmtedekens en -kussens, die eveneens door infraroodstraling van dicht op het lijf een behaaglijke gloed meegeven. Verder zijn er nog de infraroodpanelen die in sommige woningen zelfs worden gebruikt om van het aardgas af te gaan.

Is persoonsverwarming de toekomst? En kunnen we daarmee inderdaad veel energie besparen?

Veel onderzoek is er nog niet, maar van infraroodpanelen is inderdaad vastgesteld dat ze het energieverbruik omlaag kunnen brengen. Dat is althans een bevinding van adviesbureau W/E op basis van de ervaringen van zestig huishoudens die de panelen gebruiken voor verwarming. Daarbij past meteen de kanttekening dat het gebruik in de dagelijkse praktijk – zeg maar: het stookgedrag – van grote invloed is op het daadwerkelijke energieverbruik en het ervaren comfort. De panelen hebben weinig tijd nodig om op te starten, maar de warmte ebt ook sneller weg dan bij een cv die de hele kamer verwarmt.

Daar staat tegenover dat de energielasten hoog kunnen oplopen als de panelen veel worden gebruikt. Dan vergen ze bovendien het uiterste van het toch al overvolle elektriciteitsnet, waardoor een extra zware elektriciteitsaansluiting nodig kan zijn met hogere vastrechtkosten. Voordeel is dan weer wel dat de installatiekosten van de infraroodpanelen laag zijn. De conclusie is daarom dat ze vooral geschikt lijken voor kleine of goed geïsoleerde woningen.

Van kleine appartementen kunnen we dan weer wel zeggen dat ze veel voorkomen in een dichtbevolkte en dure stad als Amsterdam. Als je dan ook nog eens vaak van huis bent, kunnen infraroodpanelen goed bruikbaar zijn. Hoe dan ook zijn ze heel geschikt als bijverwarming op een plek die een deel van de dag wat behaaglijker moet zijn, een studeerkamer bijvoorbeeld. Sommige tevreden gebruikers hebben ze zelfs onder hun tafelblad geïnstalleerd, zodat de warmte uitstraalt over hun bovenbenen terwijl ze zitten te werken.

Voor de verwarmde dekens en kussens geldt ook al dat de leveranciers graag claimen dat ze energie besparen. Zo schrijft marktleider Stoov in een ‘impactrapport’ dat de kussens maar 1,7 cent per oplaadbeurt kosten. Daar tegenover zet Stoov dat je 153 euro per jaar kunt besparen ‘als je de thermostaat één graadje lager zet en een Stoov gebruikt’.

Ook bij Stoov kennen ze geen wetenschappelijk onderzoek dat de geclaimde energiebesparing onderbouwt, erkent Teun van Leijsen, die het bedrijf in 2014 begon. Wel verwijst hij naar onderzoek van bouwfysicus Dionne Limpens. Zij promoveerde in 2006 op een verwarmingssysteem voor monumentale kerken die zich blauw betalen aan hun gasrekening. Het bleek goedkoper en zelfs comfortabeler voor de kerkgangers wanneer alleen de kerkbanken werden verwarmd.

Elektrisch verwarmde sjaals

Als ander mooi voorbeeld van op de persoon gerichte verwarming noemt Van Leijsen verwarmde autostoelen. Die brachten hem destijds op het idee voor de warmtekussens van Stoov. Ook in de elektrische auto is efficiënte verwarming nodig, al is het maar omdat die anders ten koste gaat van de batterijcapaciteit en de actieradius van de auto. “Warmte creëren is kostbaar. Daarom wordt dat zo veel mogelijk opgevangen met stoelverwarming.”

De populariteit van Stoov lijkt al een indicatie dat de consument de verwarmde kussens en dekens associeert met energiebesparing. De snelle groei van Stoov en een lange rij navolgers die de kussens en dekens gingen aanbieden, viel de laatste jaren mooi samen met de gestegen energieprijzen. Alhoewel, volgens Van Leijsen explodeerde de verkoop van de warmtekussens al voor de coronapandemie en de energiecrisis.

Veelbetekenend lijkt verder de volgende stap die Stoov vorig jaar zette. Na de warmtekussens en de warmtedekens volgde in 2024 de introductie van elektrisch verwarmde sjaals – dus nog een slagje dichter op de huid.

Want dat lijkt de grote lijn, parallel aan de ontwikkeling van powerbanks die steeds krachtiger, goedkoper en compacter worden en sneller opladen: de verwarming komt steeds dichter op het lijf. Dat viel wetenschappers van de Vrije Universiteit ook op, evenals ‘actienetwerk’ GasTerug, dat in de Amsterdamse regio werd gevormd na de Russische inval in Oekraïne met de bedoeling het energieverbruik terug te dringen. Samen hebben ze daarom deze winter onderzoek gedaan naar de mogelijkheden van ‘persoonsverwarming’.

Veertig proefpersonen hebben een verwarmd vest gekregen – niet van Wahrm overigens, maar van outdoormerk Bertschat. Onder de deelnemers aan het onderzoek zijn vooral ouderen, minima of Amsterdammers die kwetsbaar zijn door een chronische aandoening. De komende maanden worden de resultaten verder bestudeerd, maar de eerste indicaties zijn gunstig, zegt VU-hoogleraar inspanningsfysiologie Hein Daanen. “Er zijn mensen bij die zeggen dat ze de verwarming gerust twee graden lager zetten, maar er zijn er ook die daar zo aan gewend zijn dat ze de thermostaat nog altijd op 19 graden laten.”

“Over het algemeen hebben we een positief beeld,” zegt Daanen. “Sommigen willen hun vest niet meer kwijt.” Op basis van de eerste berekeningen door de betrokken studenten worden de besparingen op honderden euro’s per jaar geschat, al verschillen die natuurlijk per huishouden, afhankelijk van bijvoorbeeld stookgedrag en isolatie. Een belangrijke kanttekening is dat de kamertemperatuur ook weer niet onder de 15 graden moet komen, omdat de woning dan zo vochtig wordt dat schimmelproblemen kunnen optreden.

Kwetsbare gezondheid

De wetenschappers kijken daarnaast ook naar het comfort en de vraag of de proefpersonen minder gebukt gaan onder de kou. Warmte helpt bijvoorbeeld tegen stijve gewrichten en tegen ontstekingsreacties en stimuleert de doorbloeding. Bij deelnemers die kwetsbaar zijn door artrose of omdat ze net een zware operatie hadden doorstaan, had het vest op het eerste gezicht een gunstig effect.

“Met name bij mensen met reumatische klachten werkte het pijnverlichtend,” zegt Robert Thijssen van zorgnetwerk Sigra, dat als samenwerkingsverband van ziekenhuizen en verpleeginstellingen in de Amsterdamse regio de mogelijkheden van de verwarmde kleding graag verder wil onderzoeken. In verpleeghuizen staat de thermostaat altijd heel hoog en dat kan door de vesten misschien wat minder. Hoopgevend was verder dat minima met reumatische klachten door de ‘elektrische bodywarmers’ vaker naar buiten gingen. “Dat willen we natuurlijk: meer bewegen en onder de mensen komen.”

Thijssen denkt zelfs aan daklozen. “Het vest kan hun redding zijn tijdens koude winters.” Tegelijk kan de noodzaak het vest op te laden hen ertoe brengen om contact te houden met hulpverleners.

Met een aanschafprijs van minstens 130 euro lijkt het niet waarschijnlijk dat de vesten worden ingezet tegen energiearmoede bij minima die de energierekening niet kunnen betalen, maar Thijssen houdt het wel voor mogelijk dat woningcorporaties ze uitdelen als ze in een straat aanhikken tegen een renovatie met dubbelglas. Of dat ze, zoals een scootmobiel, door de gemeente worden verstrekt als Amsterdammers ze door hun kwetsbare gezondheid goed kunnen gebruiken.